Zuid Afrika

Tja, daar waren wij allebei nog nooit geweest. Het leek ons dan ook wel wat om in Zuid Afrika onze reis te beëindigen. Het ligt op ongeveer dezelfde breedtegraad als Nederland en dat scheelt een jetlag als we weer naar huis vliegen. Bovendien heeft ZA een bijzondere geschiedenis en gebeurt er nog steeds heel veel, ZA heeft een prettig klimaat en mooie natuur en prachtige wildparken. Aan de hand van items zullen wij ons verslag doen, geïllustreerd met foto's, video's en links.

Onze reis in ZA

Wij zijn in het zuidwesten van ZA – in een huurhuisje – begonnen in Kaapstad, zie link. In Kaapstad ontmoetten wij vriend René waarmee we een paar dagen zijn opgetrokken. Oostelijk van Kaapstad ligt het wijngebied van ZA, zie link. Ooit zijn Nederlanders met de wijnbouw begonnen. Wijnhoofdstad Stellenbosch heeft iets Goois en je kunt er naar de NG-kerk voor een kerkdienst in het Afrikaans, het 'Nederlands' dat hier best veel gesproken wordt. Stellenbosch heeft ook een universiteit waar veel apartheidslui zijn opgeleid. Na Kaapstad en het wijngebied zijn we 'afgezakt' naar het zuidwestelijke punt 'Kaap de goede hoop'. Ooit gedacht dat Nederlanders die naam aan de kaap hadden gegeven, maar dat hebben de Portugezen in 1487 gedaan: 'Cabo da Boa Esperança'. We zijn vervolgens aan de kust gebleven en hebben onder andere de Tuinenroute gevolgd. Daarna zijn wij naar het noorden naar de Drakensberg gegaan. Dat is een prachtig berggebied. We hebben daar ook het aparte land Lesotho aangedaan. Daarna zijn we in het noordoosten van ZA uitgekomen in het Kruger Park, zie link, om vervolgens via de Blyde River Canyon naar Johannesburg te rijden om weer naar Nederland te gaan. Aan de hand van video's en foto's laten wij het een en ander zien.

Geschiedenis tot 1814

ZA had ooit haar eigen inwoners. Pas met de komst van Hollanders (vanaf 1647) kwamen er vreemde lui binnen die de boel naar zich toetrokken en de Khoe-San hun wil – probeerde – op te leggen. De Khoe-San werden Hottentotten genoemd. Andere groepen kregen weer de naam Kaffers, zie link (wat nu soms wel gebruikt wordt als scheldnaam voor Boers, de Afrikaans sprekende afstammelingen van Hollandse boeren). De Hollanders stichtten Kaapstad. Kaapstad heeft nog steeds onder andere de Heerengracht, de Buitengracht, de (VOC)-Compagnies-tuin, een NG-kerk en het VOC-kasteel van de Goede Hoop. Met het bezetten van Nederland door Napoleons Frankrijk namen de Britten de Kaapprovincie van de Nederlanders over om te voorkomen dat Frankrijk er voet aan de grond kreeg. Na de bevrijding gaf Engeland het gebied weer terug aan Nederland om het vervolgens weer – Nederland was inmiddels een zwak land geworden – in 1814 van de Nederlanders 'af te pakken'. Begin 19e eeuw werd ZA onafhankelijk. ZA kreeg met president Verwoerd in 1948 de apartheidspolitiek, waarmee racisme wet werd, die begin negentiger jaren werd afgeschaft.

De Boers

Engeland nam ZA van de Hollanders over met inmiddels een grote bevolking Hollanders. Deze woonden vaak al lang in ZA en wilden niet vertrekken. Deze Hollanders waren trouwe NG-lui die meenden het door God uitverkoren volk te zijn voor ZA. De Engelsen kregen steeds meer voet aan de grond in de Kaapprovincie en joegen de Hollanders daarmee op naar andere oorden meer oostelijk gelegen. De Boers – zo noemden ze zich en dat doen ze tot op de dag van vandaag – stichtten republieken zoals Oranje Vrijstaat (nu Free state), Transvaal (nu Gauteng en Mpumalanga), zie link 'O Bring my trug na die ou Transvaal', en Natal (nu KwaZulu Natal) om daar hun beloofde land te vestigen. De Engelsen accepteerden deze vrijgevochtenheid niet. Er zijn dan ook diverse oorlogen geweest (waaronder 2 Anglo-Boers-wars) waarbij de Boers de hegemonie van de Engelsen hebben moeten accepteren. In ZA kom je onderweg de nodige 'slagvelden' tegen waar je kunt bekijken hoe veldslagen zijn verlopen. Vaak is er een afdeling die de Engelse versie van het gebeuren geeft en een aparte die de versie van de Boers geeft. De Boers willen nog steeds een eigen staat en velen hangen de gedachten aan, zie link, om – zonder bloedvergieten – de kaapprovincie in te nemen. Tijdens de apartheid zijn armoedige thuislanden voor zwarte mensen opgericht en de boers willen nu dus een rijk thuisland voor zichzelf.

Apartheid en na de apartheid

In het onafhankelijke ZA hebben de 'doorbijtende' Boers toch een grote stempel op de politiek gekregen. Paul Kruger – die van het park – werd de eerste president en er volgden vele Boers in die functie. De Klerk is uiteraard een bekende, maar er was ook Pik Botha en de notabene in Amsterdam geboren Hendrik Verwoerd. De Boers vonden (en vinden) zich het uitverkoren volk en vanaf 1948 zetten zij haar denkbeelden om in het systeem van apartheid. Zwart en blank mochten niets meer met elkaar te maken hebben – hooguit kon een zwarte het vuile werk voor de blanke doen – en zwarte mensen mochten ook geen invloed hebben op politiek etc. ZA heeft deze politiek gehouden tot 1990. J.W. De Klerk, zie de link over hem, heeft de moed gehad om Nelson Mandela – 27 jaar om politieke redenen vastgezet – vrij te laten en de geesten rijp te maken voor een referendum over het al dan niet voortbestaan van de apartheid. In 1992 heeft het referendum plaatsgehad, zie de link hierover, en bijna 70% van de blanken – zwarte mensen en kleurlingen mochten niet stemmen – stemden voor het afschaffen van de apartheid. Enkel de Boers in het Noordoosten waren in meerderheid tegen. We denken zelf dat met name de mensen die van Engelse komaf zijn voor afschaffing hebben gestemd – omdat ook zij de hegemonie van de Boers verwerpelijk vonden en dat de Boers in groten getale de apartheid vast wilden houden. Via onderhandelingen met het African National Congress (ANC) is na het referendum een vreedzame overgang gekomen. Mandela heeft daarin een heel bijzondere rol gehad. Hij hamerde er op dat iedereen in het land het verleden moet laten rusten en aan zijn toekomst moet werken. Hij noemde ZA de regenboognatie. In Johannesburg hebben wij het heel bijzondere en goed opgezette Apartheidsmuseum bezocht. We wisten wel wat apartheid ongeveer inhield, maar het schaamteloze extreem inhumane systeem was nog ruwer en werd nog hardvochtiger toegepast dan wij ons eerst voorstelden.

Nu

Wij hebben de indruk dat het nog niet lekker mengt in ZA. De boers, we spreken er velen, vinden de zwarten over het algemeen maar niets en zwarte mensen zijn nog altijd niet gewend aan hun status van gelijkwaardigheid. Velen stellen zich ook naar ons toe nogal serviel op. De achterstand is extreem en valt niet binnen enkele tientallen jaren in te halen. Waar wij ook komen: de blanken en enkele kleurlingen voeren de boventoon en zwarte mensen bedienen. We krijgen het idee dat de mensen van Engelse komaf zich daar wat minder schuldig aan maken dan de Boers. We hebben vele Boers gesproken en die beginnen vaak al met: 'ach ja, die zwarten hè' of 'heb je ooit meegemaakt dat een zwarte een viaduct ontworpen heeft?' Er wordt dus over en weer nog flink gediscrimineerd, terwijl de zwarte mensen de macht hebben, maar de blanken het geld en de middelen. Veel over de huidige ontwikkelingen in ZA is ook te lezen in het boek van Bram Vermeulen (verslaggever voor het journaal): Help, ik ben blank geworden. Een zeer prettig leesbaar en interessant boek over de tijd waarin Vermeulen in ZA woonde.

Kerk

In ZA zijn heel veel kerken. Een bijzondere is de NG-kerk. Dat NG staat voor Nederduitse Gereformeerde kerk. Deze kerk was tijdens de komst van de Hollanders in ZA de staatskerk van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, zie de link. Deze kerk is in ZA dus feitelijk blijven bestaan en er wordt nog lustig voortgepreekt in het Afrikaans. Er is wel enige leegloop en vermindering als gevolg van de weinige geboorten onder de Boers, maar er blijft een trouwe hardnekkige kern die de beginselen van deze kerk blijft onderschrijven. Er is wel een tekort aan dominees. Bijzonder is dat deze kerk tot eind tachtiger jaren van de vorige eeuw de apartheid predikte. Men vond dus officieel dat ZA voor de Boers het door God beloofde land was en dat anderen daarvoor moesten wijken.

Talen

Afrikaans is eigenlijk een aparte taal die uit het Nederlands is ontwikkeld. Tot eind 18e eeuw gingen de 'talen' zo'n beetje gelijk op. Vanaf die tijd zijn er aparte regels voor het Afrikaans gekomen, zie de link: 'Een olifant heeft hier geen slurf maar een slurp'. Het is min of meer een versimpeling van het Nederlands onder vooral Maleise taalinvloed. Behalve de Boers wordt het ook door veel kleurlingen gesproken. Zwarte mensen kunnen het soms wel een beetje maar ervaren het toch als de taal van de degenen die tegen hen zijn. Wij kunnen het goed lezen en verstaan, tenminste als het goed en duidelijk uitgesproken wordt. En de mensen hier kunnen ons over het algemeen goed verstaan als wij Nederland spreken. Overigens heeft ZA 11 officiële talen. Engels is inmiddels de taal die vrijwel iedereen beheerst.

Veiligheid

Een vervelende kwestie is de veiligheid in ZA, zie de link over reizen in ZA. Er vinden veel roofovervallen plaats. Vanaf de afschaffing van de apartheid zijn al meer dan 2000 Boers omgekomen bij overvallen en moordpraktijken. Vaak zijn het Boers waarvan het land geclaimd wordt door zwarte mensen die het moeten ontgelden. Door middel van dreiging en acties worden deze Boers gedwongen om hun verzet tegen landhervorming op te geven. Overigens wil niemand hier Zimbabwaanse toestanden. De zwarte mensen beseffen dat ze de blanken nodig hebben en de Boers beseffen feitelijk ook wel dat er het nodige veranderd is.

Omdat er zoveel ingebroken en geroofd wordt zijn de meeste huizen van tralies voorzien. In Johannesburg zijn veel huizen volledig in traliewerk verpakt. Je zit dan in je tuintje onder traliewerk. Soms is er zelfs een tweede traliebescherming in huis. De slaapkamers in huis worden dan nog separaat met tralies afgesloten. Op de snelweg staan borden met mededelingen als: 'hier niet stoppen want er vinden berovingen en ontvoeringen plaats' of 'als u een crimineel feit ziet dan kunt u 112 bellen en het feit melden, u moet dan zelf niet stoppen maar gewoon doorrijden'.

Wij zijn op onze reis met ons campertje heel voorzichtig. We bivakkeren op met prikkel- en hoogspanningsdraad beveiligde campings. Als wij onze auto ergens parkeren dan zorgen wij dat er bewaking is en wij gaan 's-avonds niet zomaar een stadje of dorp in. Mensen in ZA wonen vaak in sterk beveiligde 'resorts' met bewaking. Daarbinnen kunnen zij zich dan vrij bewegen. Vrouwen en meisjes kunnen 's-avonds sowieso niet gemakkelijk de straat op en mannen gaan vaak met zijn tweeën of drieën uit. Vrijwel in alle plaatsen is de sfeer grimmig. Een wandelingetje door een park doe je gewoon niet. Overigens denken veel mensen hier dat wij in Europa ook al zo leven. Ze horen van hordes vluchtelingen die ons boven het hoofd zouden stijgen, van inbraken bij de vleet, angsten van mensen en vele terroristische aanslagen.

En hebben we genoten van ZA?

Zeker. ZA is een geweldig mooi land. De natuur is prachtig, de beesten in de parken heel bijzonder. De mensen zijn reuze boeiend maar komen zeer gespannen op ons over. ZA ontwikkelt zich ook en er is visie. Er is leerplicht en mannen kunnen met mannen trouwen en vrouwen met vrouwen, terwijl dergelijke relatie in de rest van Afrika streng bestraft worden en al schijnen veel ZA-ers van mening te zijn dat je een lesbische vrouw mag verkrachten om haar tot inzicht te brengen. Het is voor ons dus zeker een groot avontuur geweest dat ZA, nog een bijzondere schakel op onze ontdekkingsreis over de aardbol.